Wielkopolski Krzyż Powstańczy w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym

Wielkopolski Krzyż Powstańczy ustanowiony został dekretem Rady Państwa z dnia 1 lutego 1957 r. Nadawany był „osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciw zaborcom niemieckim w powstaniu wielkopolskim 1918/1919 roku”. Od 1 grudnia do 12 stycznia krzyż będzie można oglądać na wystawie w muzeum przypominającej 95 rocznicę Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.

W kolejną rocznicę Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Wielkopolskie Muzeum Wojskowe przypomina dzieje tego wyjątkowego odznaczenia. Jest ono dzisiaj jednym z ważniejszych symboli Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Z największej w polskim muzealnictwie historyczno-wojskowym kolekcji źródeł i materiałów do dziejów Powstania Wielkopolskiego i Wojsk Wielkopolskich 1918-1919 wybrano obiekty związane z odznaczeniem: chorągwie, zestawy mundurowe, dokumenty, fotografie i przedmioty o znaczeniu pamiątkowym.
– Bazujemy na zbiorach własnych i eksponatach wypożyczonych od pana Eligiusza Tomkowiaka z podpoznańskiego Dopiewa – wyjaśnia Jarosław Łuczak, kierownik muzeum. – Myślę, że wystawa będzie interesująca. A przecież to jedynie ułamek tego, co posiada…

Eligiusz Tomkowiak zaczął zbierać pamiątki związane z powstaniem ze względu na tradycje rodzinne.  
– Mój dziadek ze strony ojca był powstańcem – opowiada. – Dziesięć lat temu z moich zbiorów została przygotowana wystawa w Muzeum Regionalnym w Stęszewie. Zaprezentowano tam dokumenty, fotografie i kilkanaście krzyży. Od tego czasu zbieranie krzyży nabrało rozpędu. Obecnie mam 483 legitymacje i dwie trzecie krzyży do tego. Dlaczego dwie trzecie? Ponieważ w Polsce jest tradycja    wkładania do trumny odznaczeń, więc sporo krzyży zostało pochowanych z powstańcami i zostały tylko legitymacje….

Zbiór Eligiusza Tomkowiaka obejmuje nie tylko krzyże z legitymacjami potwierdzającymi nadanie, ale także wszelkiego rodzaju obiekty związane z odznaczeniem: dokumenty, w tym akty wprowadzające, różnego rodzaju przedmioty z wizerunkiem krzyża oraz fotografie weteranów, a nawet kompletne zestawy umundurowania weterańskiego z przypiętym Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Co ciekawe, wśród prezentowanych mundurów jest też mundur górnika z przypiętym Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, co jest kolejnym dowodem na potwierdzenie tego, że powstańcy z obu regionów nawzajem pomagali sobie wywalczyć niepodległość.

Z dniem 8 maja 1999 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznał nadawanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego za zakończone. W okresie 1957-1993 wyróżniono nim 24.466 osób.