Czy polskie dzieci czują się szczęśliwe? Sprawdzili to naukowcy z Poznania

Ponad 17 tys. 8-latków z 16 krajów świata zostało przebadanych w ramach międzynarodowego projektu „Children’s Worlds” w celu sprawdzenia ich zadowolenia z własnego życia. Polską część badania zrealizowali naukowcy z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Co udało im się ustalić?

Sytuacja finansowa rodziny, poczucie bezpieczeństwa, zadowolenie z chodzenia do szkoły, przemoc w szkole – m.in. pod kątem tych kryteriów niezależne ośrodki badawcze z 16 krajów świata sprawdzały, jaka jest opinia 8-latków na temat ich własnego życia, przeżyć i doświadczeń. Badania skierowane do tak małych dzieci są niezwykle rzadkie, a projekt – jego nazwa to „Children’s Worlds” – to pionierskie i największe jak do tej pory międzynarodowe badanie jakości życia najmłodszych. Polską część badania zrealizowana została przez naukowców z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

Jak wynika z badań, większość 8-latków z 16 badanych państw było zadowolonych z własnego życia jako całości. Udział dzieci niezadowolonych wahał się od ok. 2,7 proc. w Rumunii i Kolumbii do ponad 12 proc. w Etiopii. Pod tym względem Polska znalazła się na 4. miejscu – jedynie 3,9 proc. polskich dzieci zadeklarowało niski poziom satysfakcji z własnego życia.

Dr Tomasz Stróżnik z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, który był jednym z członków zespołu odpowiedzialnego za realizację „Children’s Worlds” w Polsce, mówi: – Realizowany projekt odwołuje się bezpośrednio do praw dziecka, zwłaszcza do ich prawa do własnych poglądów. Przeprowadzenie badania bezpośrednio wśród dzieci, a nie, jak ma to zazwyczaj miejsce, wśród ich pełnomocników, rodziców, opiekunów lub nauczycieli, pozwoliło na pozyskanie informacji na temat jakości życia najmłodszych z ich własnego punktu widzenia.

– Dzięki zgromadzonym danym – kontynuuje dr Stróżnik – zwiększy się świadomość rodziców, społeczności, decydentów, ekspertów oraz opinii publicznej na temat tego, jak naprawdę wygląda życie dzieci w Polsce i nie tylko na co dzień, jak wygląda ich otoczenie, relacje z innymi osobami oraz jakie mają przekonania i z czego są zadowolone.

Jednym z najważniejszych kryteriów badania była sytuacja finansowa rodziny. Ponad jedna trzecia dzieci, które wzięły w nim udział, stwierdziła, że „cały czas” lub „często” martwi się o kondycję materialną swoich rodziców. W Hiszpanii, Izraelu, Kolumbii oraz Nepalu ponad 30 proc. dzieci martwi się o pieniądze niemal „cały czas”. W Polsce takich dzieci było około 20 proc. W Niemczech i Korei Płd. odsetek ten nie przekroczył 10 proc.

Jeśli chodzi o poczucie bezpieczeństwa, ankietowane dzieci oceniły je wysoko zarówno w domu, w szkole, jak i w okolicy, w której mieszkają. Tu liderem okazała się Polska. Aż 86 proc. polskich dzieci biorących udział w badaniu zadeklarowało, że czuje się w domu „całkowicie bezpiecznie”. Był to najwyższy odsetek spośród państw, w których zrealizowano badanie. Co więcej, niemal 75 proc. polskich 8-latków bardzo wysoko oceniło też poczucie bezpieczeństwa w szkole. Odsetek ten był większy tylko w Algierii i Turcji. Gorzej 8-latki z Polski oceniły jednak swoje bezpieczeństwo w miejscu zamieszkania (55 proc. z nich czuje się w miejscu zamieszkania „całkowicie bezpiecznie” i jest to 8. Miejsce).

62 proc. ośmioletnich dzieci całkowicie zgodziło się ze stwierdzeniem, że lubią chodzić do szkoły. Odsetek ten był istotnie wyższy aniżeli wśród ich starszych kolegów w wieku 10 i 12 lat (odpowiednio 52 proc. i 42 proc.). Najchętniej do szkoły uczęszczały dzieci z krajów afrykańskich (Algieria i Etiopia). Na drugim końcu znalazły się z kolei takie państwa, jak Korea Płd., Niemcy oraz Wielka Brytania. W Polsce około 57 proc. zaproszonych do badania dzieci przyznało, że chodzi do szkoły bardzo chętnie. Warto odnotować, że odsetek ten był zdecydowanie wyższy wśród dziewczynek (67 proc.) niż wśród chłopców (49 proc.).

Niepokoić mogą dane, że 41 proc. ankietowanych dzieci doświadczyło w miesiącu poprzedzającym badanie przemocy relacyjnej ze strony kolegów/koleżanek z klasy, a doświadczenie przemocy fizycznej dotyczyło 48 proc. respondentów. Największy problem przemocy relacyjnej charakteryzuje szkoły w Estonii, Rumunii i Wielkiej Brytanii, a przemoc fizyczna jest najpowszechniejsza w Estonii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. W świetle zgromadzonych od dzieci danych przemoc w polskiej szkole jest mniej powszechna aniżeli w innych krajach Europy, które zrealizowały projekt.

Children’s Worlds, the International Survey of Children’s Well-Being (ISCWeB), to międzynarodowy projekt badawczy dotyczący subiektywnego wymiaru jakości dzieci. Realizacja projektu pozwala na zapełnienie poważnej luki w badaniach dotyczących życia najmłodszych widzianego z ich własnej perspektywy. Głównym celem ISCWeB jest pozyskanie aktualnych i porównywalnych w skali międzynarodowej danych na temat życia dzieci, ich relacji z rodzicami i rówieśnikami, codziennych aktywności, wykorzystania czasu wolnego, a przede wszystkim ich satysfakcji z życia jako całości oraz z jego poszczególnych aspektów.