Poznańska ekspozytura wywiadu II Rzeczypospolitej

Część czytelników zapewne pamięta serial „Pogranicze w ogniu”, nakręcony w latach 1988 – 1991. Akcja serialu toczy w okresie międzywojennym i przedstawia walkę wywiadów: polskiego i niemieckiego. Na tym tle rozgrywają się także losy głównych bohaterów: oficera polskiego wywiadu wojskowego Cezarego Adamskiego (granego przez Cezarego Pazurę) oraz oficera Abwehry Franza Relke (Olaf Lubaszenko), niegdysiejszych przyjaciół, później śmiertelnych wrogów. W latach 20. XX w., głównym ośrodkiem działań polskiego wywiadu na kierunku niemieckim był Poznań. 

Przedwojenna „Dwójka”

Powiedzenie, że żadne państwo na świecie nie może obyć się bez wywiadu i kontrwywiadu, jest truizmem. Szpiegostwo jest tak stare, jak ludzka cywilizacja. Zawód szpiega nie był może zbyt prestiżowy, ale nie sposób było się bez niego obejść. Każdy władca i dowódca wojskowy chciał mieć dokładne dane o przeciwniku i wartości bojowej jego oddziałów, a także informacje o nastrojach panujących w danym państwie. Współcześnie zadania wywiadu polegają głównie na zbieraniu informacji, rozpoznawaniu zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa i jego interesów oraz dezinformowaniu obcych służb wywiadowczych. Kontrwywiad z kolei ma bronić kraju przed penetracją obcych służb, chronić informacje niejawne i ochraniać kraj przed dywersją i sabotażem.

Polski wywiad i kontrwywiad powstał już w październiku 1918 r. w tworzącym się dopiero wojsku polskim. Powstała wówczas komórka nazwana Wydziałem Informacyjnym Sztabu Generalnego. Początki służb wywiadowczych i kontrwywiadowczych nie były łatwe. Wielu oficerów skierowanych do tych służb nie miało żadnego doświadczenia i musiało uczyć się wszystkiego od podstaw. Pierwsi oficerowie wywiadu i kontrwywiadu zostali od razu rzuceni na głęboką wodę. Państwo polskie dopiero się organizowało, granice nie zostały ustalone, a do tego dochodziła wojna polsko-bolszewicka oraz zmagania z Ukraińcami i Litwinami. Oficerowie Wydziału Informacyjnego uczyli się więc swojego fachu w warunkach bojowych.