Aniwersarz: 500-lecie śmierci biskupa Lubrańskiego

Jan Lubrański herbu Godziemba przeszedł do historii jako najwybitniejszy i najbardziej wszechstronny mecenas XVI-wiecznego Poznania. Humanista, dyplomata, miał znaczący wpływ na rozwój kultury i nauki Poznania oraz Wielkopolski. Postać znacząca w dziejach Polski i Europy, działająca w przełomowym czasie, między dwiema wielkimi epokami: średniowieczem i odrodzeniem. Człowiek renesansu – uczestnik dysput prowadzonych w pracowniach głośnych uczonych, senator, bywalec pierwszych dworów Europy. Jednocześnie bardzo praktyczny i skuteczny w swoich działaniach na rzecz dobrobytu społeczności lokalnej. Umiał zadbać o liturgię i o wodociągi, o witraże i o kanalizację, o kościelne organy i o bruki uliczne…

Dwadzieścia lat rządów Jana Lubrańskiego jako biskupa poznańskiego to czas wytężonej pracy urbanistyczno-budowlanej na terenie diecezji, a przede wszystkim w obrębie Ostrowa Tumskiego. Lubrański wielokrotnie modernizował tę przestrzeń i wznosił na niej kolejne założenia budowlane. Przeprowadził generalny remont poznańskiej katedry, odnowił pałac biskupi, wzniósł siedzibę dla utworzonego przez siebie kolegium psałterzystów. Za jego rządów Ostrów Tumski wyposażono w wodociągi, brukowane ulice, wzniesiono tu nowoczesne fortyfikacje. Lubrański zwołał siedem synodów diecezjalnych, przeprowadził rewizję uposażenia biskupów poznańskich, inicjując spisanie Księgi uposażeń biskupstwa poznańskiego – dziś stanowi ona główne źródło wiedzy o wielkopolskiej gospodarce początku XVI wieku.

Zwieńczeniem działalności Lubrańskiego było założenie w 1518 roku Akademii Poznańskiej – pierwszej w naszym mieście uczelni o charakterze szkoły wyższej, zorganizowanej, w przeciwieństwie do konserwatywnego wówczas uniwersytetu krakowskiego, według renesansowych wzorów, nazwanej później imieniem założyciela. W zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu znajduje się obraz Jana Matejki z 1886 roku, ukazujący moment powołania Akademii. Biskup Jan siedzi na pierwszym planie, wśród duchownych i świeckich, i wręcza profesorom utworzonej przez siebie uczelni akt fundacyjny. Była to pierwsza na ziemiach polskich szkoła nowego typu, zaliczana do tzw. szkół renesansowych, w której istniało pięć katedr: matematyki i astronomii, retoryki i dialektyki, poezji, gramatyki oraz teologii. Jej siedzibą stał się czteroskrzydłowy budynek z wewnętrznym dziedzińcem, wzniesiony z cegły w latach 1518-1530. Jest on wciąż ważnym miejscem na mapie Poznania.

W gmachu dawnej Akademii od lat mieści się Muzeum Archidiecezjalne. Od dzisiaj ten zabytkowy budynek stanie się również siedzibą nowo powołanej Fundacji Akademia Jana Lubrańskiego, która będzie odtąd prowadziła Muzeum Archidiecezjalne, a także Galerię Sztuki, Instytut Myśli Chrześcijańskiej, Wydawnictwo, Chór Kameralny, Pracownię konserwatorską i edukacyjną Pasiekę.