Zakłady Przemysłu Odzieżowego Modena, czyli jak Poznań stał się modową siłą w Polsce

Kiedyś znał je każdy, a ich renoma sięgała zdecydowanie dalej niż granice Poznania. Zakłady Przemysłu Odzieżowego Modena na poznańskich Jeżycach przez lata były jednym z najważniejszych zakładów w stolicy Wielkopolski o znaczeniu ogólnokrajowym.

Historia tego miejsca sięga początków XX wieku. W latach 1907-1908 w rejonie ul. Kraszewskiego i Jackowskiego powstał Bekleidungsamt. W gmachu, w którym uruchomiono krajalnie szewskie i krawieckie, niemieccy żołnierze-rzemieślnicy szyli umundurowanie V Korpusu Armijnego dla pruskich żołnierzy. Znajdowały się tam również magazyny do przechowywania już gotowych wyrobów. Budowę dwupiętrowego budynku z nowoczesnymi jak na ówczesne czasy warsztatami ukończono w 1908 roku. Co ciekawe, kompleks miał własną windę i elektrownię.

Mimo, że kierownictwo pozostało wojskowe, to od października 1908 roku pracowali tam głównie cywile. Z czasem zaczęto rozbudowywać zakład i zatrudniać kolejne osoby, głównie w czasach I wojny światowej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, jeszcze w listopadzie 1918 roku zakład został przejęty przez kompanię Donata Stolpika, co uniemożliwiło Niemcom wywóz już gotowych wyrobów, a także produkcję kolejnych.

W 1919 roku powołano Zarząd Urzędu Umundurowania, a od 1921 roku zakład oficjalnie zyskał nazwę Okręgowych Zakładów Mundurowych. Miejsce to zaczęło się rozwijać, zatrudniając ponad 1300 osób i będąc jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście. Rozszerzono także asortyment, m.in. o mundury kolejarskie.

W kolejnych latach, w 1924 roku wybudowano m.in. nową stolarnię. Z uwagi na rozwój oraz znaczenie ogólnokrajowe w 1927 powołano do życia Państwowe Zakłady Umundurowania w Warszawie, Oddział Fabryczny w Poznaniu, jednocześnie reorganizując metody pracy. W 1935 roku w zakładach wprowadzono nowoczesne prasowalnie parowe.

Widmo wybuchu II wojny światowej spowodowało konieczność ewakuacji fabryki jeszcze w sierpniu 1939 roku. Dzięki temu przeprowadzone przez Niemcy bombardowanie we wrześniu 1939 roku nie spowodowało większych szkód.

W połowie tego samego miesiąca naziści przejęli budynek tworząc tam swój zakład i produkując mundury i akcesoria dla niemieckiej armii. Pracownikami byli głównie Polacy, z których wielu zostało zamordowanych za sabotaż jaki prowadzili podczas produkcji i codziennej pracy.

W lutym 1945 roku zakłady częściowo przejęła Armia Czerwona szyjąc m.in. pokrowce na czołgi.

Po II wojnie światowej zakłady zostały przejęte przez Centralny Zarząd Przemysłu Włókienniczego i dalej szyto w nich mundury. Jednostka zmieniła się na mocy zarządzenia ministra z 1 stycznia 1951 roku, kiedy to upaństwowiono zakład nadając mu nazwę Poznańskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego im. Komuny Paryskiej „Modena” i Poznańskie Zakłady Obuwia „Domena”. Zakłady podlegały Centralnemu Zarządowi Przemysłu Odzieżowego w Łodzi. Zmieniono także ofertę.

W okresie PRL spółka stała się jednym z głównych zakładów odzieżowych w Polsce, szyjąc przede wszystkim męskie garnitury oraz damskie garsonki, płaszcze i kurtki. Część wyrobów była przeznaczona na eksport. Co ciekawe, były lata, w których na lokalny rynek trafiały jedynie końcówki serii eksportowanych.

Szczytowy moment i okres szczególnego rozwoju przypada na lata 70. Zakłady Modena wyróżniały m.in. profesjonalnie wykonywane sesje fotograficzne z udziałem modelek, wykonywane zarówno w studiu jak i w plenerze.

Z czasem jednak, zwłaszcza w okresie przemian polityczno-systemowo-gospodarczych, poznańskie zakłady zaczęły tracić na znaczeniu. Większa konkurencja na rynku, zmiana metod pracy, a także powszechniejszy dostęp do towarów i zmiany właścicieli sprawiły, że zakłady stopniowo wygaszano. Obecnie od lat obiekt pozostaje opuszczony.