.jpg)
.jpg)
Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszcze uznaje się za jedno z najniebezpieczniejszych zwierząt świata, ponieważ są odpowiedzialne za przenoszenie wielu groźnych chorób. W Polsce, wśród chorób odkleszczowych najczęściej diagnozuje się boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Kleszczowe zapalenie mózgu to wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, która może powodować poważne powikłania. Z uwagi na brak skutecznego leku przeciw tej chorobie, w kuracji stosowane jest leczenie objawowe. Zachorować na nią można w każdym wieku, jednak najwięcej przypadków odnotowuje się w grupie młodzieży i młodych dorosłych.
– Borelioza występuje częściej i jest łatwiej wykrywalna, ale jest chorobą łagodniejszą, podatną na skuteczne leczenie antybiotykami. Tymczasem, kleszczowe zapalenie mózgu, które wywołuje wirus neurotropowy, leczymy tylko objawowo. Jeśli chodzi o wagę skutków i konsekwencji dla naszego zdrowia ta druga choroba jest dużo groźniejsza
mówi prof. Joanna Zajkowska.
Najskuteczniejszą metodą profilaktyki jest szczepienie ochronne, którego skuteczność wynosi nawet 99-100%. Szczepienie składa się z 3 dawek – jego skuteczność po dwóch dawkach wynosi 88-96%, a po trzech już 96-100%. Osoby powyżej 60 roku życia powinny przyjmować dawkę przypominającą co 3 lata, młodsze – co 5 lat. Najlepszym czasem na zaszczepienie się jest wczesna wiosna.
Grypa
Grypa jest ostrą chorobą wirusowa, która występuje na całym świecie. Objawia się m.in. wysoką gorączką, bólem głowy oraz mięśni i stawów. Jest szczególnie niebezpieczna dla grup ryzyka: ciężarnych, małych dzieci, osób przewlekle chorych, z obniżoną odpornością, skrajnie otyłych oraz przebywających w ośrodkach opieki długoterminowej. Ponadto, zachorowanie na grypę jest obarczone wysokim ryzykiem powikłań. Ryzyko zawału serca zwiększa się nawet sześciokrotnie, co sprawia, że grypa dla samego układu krążenia jest bardziej niebezpieczna niż otyłość. Szczepienie przeciw grypie należy przyjmować corocznie. Najskuteczniejszą ochroną przed grypą oraz powikłaniami pogrypowymi pozostają szczepienia.
– Kluczowym argumentem w podjęciu decyzji o szczepieniu przeciw grypie powinna pozostać informacja o tym, że zakażenie wirusem grypy może zwiększyć ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji koronawirusem i odwrotnie szczepienie przeciw COVID-19 nie zabezpiecza przed zachorowaniem na grypę w nadchodzącym sezonie jesienno-zimowym. Szczególnie ważnym aspektem szczepień jest ochrona przed groźnymi powikłaniami. W przypadku grypy są to m.in. zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśnia sercowego oraz niewydolność oddechowa. Poza powikłaniami w układzie oddechowym mogą występować również zamiany neurologiczne np. zapalenie mózgu czy zapalenie opon mózgowych. Powikłania grypy podobnie jak COVID-19 są szczególnie niebezpieczne dla osób starszych, chorych przewlekle, a także kobiet w ciąży. To te grupy powinny szczególnie zadbać o systematyczność w realizacji szczepień – podkreśla prof. Adam Antczak Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
Dzieci chorują na grypę trzy razy częściej, niż dorośli i są szczególnie narażone na ciężki przebieg choroby, ale także na rozwój powikłań pogrypowych. Warto zwrócić uwagę, że okresem wzmożonej zachorowalności na grypę jest wiosna. Pomimo wykazanej skuteczności szczepień przeciwko grypie, jak wykazują szacunki Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy w grupie wiekowej 0-4 zaszczepionych zostało jedynie 2,8% dzieci, natomiast w grupie wiekowej 5-14 około 2,6%, to prawie tak niewiele jak w poprzednim sezonie.
„W ramach trwającego Światowego Tygodnia Szczepień, zwracam uwagę, że obecnie mamy do czynienia ze wzrostem zachorowań na grypę wśród dzieci. Z pewnością przyczynił się do tego niski poziom zaszczepialności najmłodszych w Polsce. Warto zaplanować już dziś szeroką edukację rodziców w kolejnym sezonie szczepiennym, tak by uniknąć gwałtownych wzrostów zachorowań wśród najmłodszych prowadzących do wysokiej absencji szkolnej.“ – podkreśla dr hab. Ernest Kuchar z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
Krztusiec
Krztusiec (lub potocznie koklusz) to ostra choroba zakaźna układu oddechowego. Dawniej występowała znacznie częściej, a rozpoznawano ją po intensywnych napadach duszącego kaszlu, który mógł powodować nawet łamanie żeber. Narażone na zakażenie krztuścem są osoby w każdym wieku, jednak najostrzej choroba przebiega u nieuodpornionych noworodków i niemowląt oraz małych dzieci. U wielu osób wraz z rozwojem choroby nasilają się też jej objawy- oddech staje się świszczący a kaszel coraz intensywniejszy.
– W społeczeństwie panuje fałszywe przekonanie, że przyjęcie obowiązkowych szczepień w wieku dziecięcym wyczerpuje temat szczepień na całe życie – mówi lek Małgorzata Ponikowska, ekspertka kampanii Zaszczep się wiedzą. – Jest to bardzo duży błąd w naszym myśleniu, gdyż np. w przypadku krztuśca, jeśli nie będziemy przyjmować dawek przypominających, to nie tylko możemy chorować, ale przede wszystkim stwarzamy śmiertelne zagrożenie dla najmłodszych w naszym otoczeniu! Niemowlęta mogą chorować bardzo ciężko i to na nas, dorosłych, spoczywa odpowiedzialność za tzw. ochronę kokonową, czyli stworzenie bezpiecznego otoczenia zaszczepionych osób, które nie przyniosą dziecku potencjalnie śmiertelnej choroby.
Podstawą profilaktyki krztuśca są szczepienia ochronne. W Polsce szczepienie jest obowiązkowe dla wszystkich dzieci do ukończenia 14. roku życia. Co ważne, choroba może występować nawet u osób wcześniej zaszczepionych, co ma związek z wygasaniem odporności w wyniku upływu lat po podaniu szczepionki. Z tego powodu zaleca się przyjmować dawkę przypominającą szczepionki co 10 lat. Szczególną grupą na liście zaleceń szczepień przeciw krztuścowi są kobiety w ciąży od 27 do 36 tygodnia ciąży.
COVID–19
COVID–19 również jest zakaźną chorobą wirusową atakującą górne drogi oddechowe. Przebieg choroby może być zarówno bezobjawowy, jak i ciężki, powodujący ciężkie powikłania, a nawet śmierć. W Polsce dostępne jest kilka rodzajów szczepień – preparaty mRNA, wektorowe oraz szczepionka białkowe. Wszystkie z nich są bezpieczne i wysoce skuteczne: chronią przede wszystkim przed ciężkim przebiegiem choroby.
Szczepienie MMR, czyli odra, świnka, różyczka
Zachorowaniu na świnkę, odrę i różyczkę zapobiega szczepienie wykonane preparatem MMR.
Każda z tych chorób stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Odra jest wysoce zaraźliwa (ryzyko sięga nawet 95%), a jej przechorowanie negatywnie wpływa na układ odpornościowy na następne kilka lat. Obarczona jest także ryzykiem poważnych powikłań, przede wszystkim neurologicznych.
– Aby utrzymać populacyjną odporność wobec odry, zaszczepionych musi być 95% populacji. Jeśli ten odsetek spada, zaczynają wybuchać epidemie, tak jak obserwowaliśmy to w Ukrainie w ostatnich latach – mówi lek. Małgorzata Ponikowska, ekspertka kampanii Zaszczep się wiedzą. – Sama epidemia pomiędzy rokiem 2017 a 2019 spowodowała tam śmierć ok 40 osób. Dopiero to wydarzenie spowodowało wzrost zainteresowania szczepieniami i ponowne osiągnięcie wyszczepienia na poziomie 85% wśród dzieci (i tak za mało). Bardzo dobrze obrazuje to mechanizm, w którym szczepienia stają się ofiarą własnego sukcesu – bardzo skuteczna metoda profilaktyczna, jaką są szczepionki, powoduje, że nie widząc choroby przed którą ma chronić, ludzie zaczynają podważać sens szczepień. Dopiero ofiary śmiertelne przypominają, że łatwiej zapobiegać niż leczyć. Wobec wojny w Ukrainie, a tym samym znacznych trudności w realizacji kalendarzy szczepień oraz kryzysu uchodźczego, musimy zdać sobie sprawę, że szczepienia profilaktyczne trzeba realizować przede wszystkim terminowo – zanim pojawią się ogniska epidemiczne lub okoliczności, które uniemożliwią szczepienie.
Szczepionka MMR zapewnia ochronę także przed świnką – chorobą zakaźną charakterystyczną dla wieku dziecięcego. Warto pamiętać, że pomimo skutecznych metod leczenia świnki, tylko szczepienie chroni przed powikłaniami. Podobna sytuacja dotyczy różyczki, będącej wirusową chorobą zakaźną, która najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym. Cechą charakterystyczną jest wysypka pojawiająca się równolegle z zapaleniem węzłów chłonnych.
Błonica
Błonica jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez groźną toksynę wytwarzaną przez bakterię Clostridium diphtheriae. Głównym źródłem zakażenia jest kontakt z chorymi, jednak chorobę tę może przenosić także ozdrowieniec lub nosiciel. W ciężkich przypadkach zakażenie może spowodować rozwój powikłań związanych z sercem, układem nerwowym czy nerkami, takich jak m.in. niewydolność serca czy niedrożność dróg oddechowych.
Jedyną skuteczną formą profilaktyki są powszechne szczepienia ochronne. W Polsce funkcjonują od lat 60. XX wieku.
Tężec
Tężec jest jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych. Bakterie wywołujące tężec występują powszechnie, m.in. w glebie czy wodzie. Większość zachorowań odnotowuje się w sezonie letnim, ze względu na powszechniejsze korzystanie z ładnej pogody i spędzanie większej ilości czasu na zewnątrz. Na zakażenie narażeni są wszyscy, bez względu na wiek czy stan zdrowia. Czasem do rozwinięcia infekcji wystarczy drobna rana: skaleczenie lub otarcie skóry.
– Bardzo wielu pacjentów w okresie letnim zgłasza się do przychodni z powodu ran powstałych w terenie – w trakcie pracy na działce lub wycieczek na łono natury – tłumaczy lek Małgorzata Ponikowska. – Jeśli pacjent posiada nieaktualne szczepienie na tężec, konieczne jest podanie dawki przypominającej szczepionki, czasami nawet antytoksyny. Aby oszczędzić sobie tych nieprzyjemności, wystarczy pamiętać, by regularnie przyjmować dawki przypominające szczepionki przeciwko tężcowi!
Tężec jest chorobą wysoce śmiertelną – dawniej, przed wprowadzeniem powszechnych szczepień ochronnych, w Polsce chorowało na niego rocznie ponad 400 osób, z których 300 umierało. Dziś, dzięki powszechnym szczepieniom, odnotowuje się mniej niż 20 wypadków rocznie.
Gruźlica
Gruźlica, choć wydaje się zapomnianą chorobą, jest niebezpiecznie wysoce zaraźliwa i wielolekooporna, przez co wciąż stwarza zagrożenie. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby starsze i z osłabioną odpornością. W około 12% wszystkich przypadków infekcji przyczyną jest reaktywacja, wywołana np. chemioterapią. Zmiany gruźliczne mogą wystąpić w różnych narządach, jednak najczęstszą postacią jest gruźlica płuc.
Polio
Polio to zakaźna choroba wirusowa, która dawniej była źródłem śmiercionośnych epidemii na całym świecie. Jeszcze w XX wiekuj stanowiła poważne zagrożenie epidemiczne również dla Polski. Dzięki wynalezieniu szczepionki udało się znacznie ograniczyć ogniska choroby.
Szczepienie to jedyna skuteczna metoda chroniąca przed tą chorobą – nie istnieje żaden lek zwalczający polio, więc chorych można leczyć jedynie objawowo i rehabilitacyjnie. U ok. 1–2% zakażonych dochodzi do porażennej postaci choroby, która równocześnie jest najbardziej niebezpieczna dla zdrowia i życia. Objawia się paraliżem mięśni – najczęściej kończyn dolnych. W rezultacie chorujący na polio zmagają się z niedowładami, niepełnosprawnością ruchową czy nawet paraliżem. Może zaatakować także układ oddechowy lub mózg i doprowadzić do śmierci.
Szczepionka przeciw polio jest bezpieczna i dobrze tolerowana. W ramach czterodawkowego schematu zapewniającego ochronę przed chorobą podaje się 3 dawki szczepienia podstawowego w 3-4, 5-6 oraz 16-18 miesiącu życia. Dawka przypominająca podawana jest w 6 roku życia.