4,5 miliona zwiedzających, wielka przebudowa miasta – jak PeWuKa wpłynęła na rozwój Poznania

W maju przypada kolejna rocznica otwarcia Powszechnej Wystawy Krajowej, czyli PeWuKi, która miała miejsce w 1929 roku. Wydarzenie to miało ogromny wpływ na kształt i przyszłość ówczesnego Poznania. Skąd pomysł na jej organizację, dlaczego w Poznaniu i co można było tam zobaczyć?

 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości dużo mówiono o potrzebie pokazania rozwoju państwa po 1919 roku. W 1923 roku pojawił się pomysł, aby na 10-lecie niepodległości zorganizować specjalną wystawę, która podsumowywałaby dekadę wolności.

Jako miejsce wystawy wybrano Poznań, a nie, jak można by się tego spodziewać, Warszawę. Dlaczego? W stolicy Wielkopolski istniała już odpowiednia infrastruktura od czasów Wystawy Wschodnioniemieckiej z 1911 roku oraz Pierwszych Targów Poznańskich, które odbyły się w 1921 roku. Pozwalało to na zmniejszenie kosztów imprezy oraz ilości przygotowań.

W 1927 roku powstały Komitet Organizacyjny oraz Towarzystwo „Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku w Poznaniu”, na czele których stanął prezydent Poznania, Cyryl Ratajski. Ignacy Mościcki objął imprezę patronatem, a Józef Piłsudski stanął na czele komitetu honorowego.

Poznań zmienił się w ogromny plac budowy. Ruszyły prace, które miały nie tylko przygotować miasto logistycznie na przyjęcie gości, ale także pokazać nowoczesność i rozwój Poznania. Przebudowano kilka ważnym ulic w mieście, w tym m.in. Dąbrowskiego, Półwiejską, Szelągowską, Focha (obecnie: Głogowska) i pl. Świętokrzyski (obecnie: pl. Wiosny Ludów). Powstała także Droga Dębińska.

Zmiany zaszły również w komunikacji miejskiej. Na Sczanieckiej wybudowano pętlę tramwajową, nowe torowiska na Podgórnej i Al. Marcinkowskiego. Podczas przygotowań wybudowano także Dworzec Zachodni, nową elektrownię, spalarnię śmieci na Wilczaku, stację pomp wodociągowych, kanalizację na Górczynie i Łazarzu oraz Dom Studencki Hanka, który wówczas był hotelem dla gości. To wtedy powstały także m.in. Pałac Rządowy przy ul. Grunwaldzkiej, który dziś należy do UAM (dawny Wydział Chemii), największy w Polsce hotel Polonia, który dziś pełni funkcje szpitala przy ul. Stolarskiej, a w Parku Wilsona postawiono największą w Polsce fontannę.

Teren Wystawy obejmował obszar trzykrotnie większy niż obecny teren Międzynarodowych Targów Poznańskich. Pojawiło się 112 pawilonów, a otwarcie PeWuKi nastąpiło 16 maja 1929 roku. Na Wystawie znajdowało się wszystko, o czym można było pomyśleć, a zwiedzający mogli wyposażyć tam swój dom pod każdym kątem – wystarczyło mieć pieniądze. Dla zwiedzających uruchomiono specjalne pociągi, które dowoziły chętnych do Poznania, a w centrum panował ogromny ruch, gdy ludzie dojeżdżali także autobusami. Pomimo inwestycji, w mieście brakowało miejsc noclegowych dla tak wielu zwiedzających, dlatego mieszkańcy zaczęli wynajmować swoje pokoje.

Wystawa była tak duża, że zwiedzający często musieli przychodzić kilka razy, by móc obejrzeć wszystko. Wystawiały się także urzędy i instytucje państwowe, a także same miasta. Imprezie towarzyszyły także wydarzenia dodatkowe, takie jak np. wesołe miasteczko, specjalne spektakle w teatrach czy pierwszy w Polsce peepshow.

PeWuKę, która trwała do 30 września 1929 roku, odwiedziło 4,5 miliona osób, z czego 200 tysięcy stanowili obcokrajowcy. Impreza mocno wpłynęła na rozwój miasta. Nie tylko była początkiem Międzynarodowych Targów Poznańskich, które przez lata stały się jednym z punktów i wydarzeń charakterystycznych dla stolicy Wielkopolskie, ale także inwestycje, które zostały zrealizowane w ciągu 2 lat przygotowań, sprawiły, że Poznań zrobił ogromny krok w rozwoju i nowoczesności po odzyskaniu niepodległości.

 

 

 

 

____
artykuł powstał na podstawie książki Filipa Czekały “Historie warte Poznania. Od PeWuKi i Baltony do kapitana Wrony”.