Wystawa Instytutu Pamięci Narodowej: Nauka, Planowanie, Wypędzenia

Wystawa, która odwiedziła już Warszawę, Lublin i Wrocław, zostanie teraz zaprezentowana w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk w Pałacu Działyńskich w Poznaniu, gdzie będzie ją można zwiedzać od środy 1 sierpnia do piątku 31 sierpnia 2012 r.

Generalny Plan Wschodni stanowi szczególnie bolesny rozdział w stosunkach polsko-niemieckich. DFG ma nadzieję, że niniejsza wystawa stanie się impulsem do wspólnego rozrachunku z nim i dyskusji na jego temat. Generalny Plan Wschodni został opracowany w 1942 r. przez berlińskiego profesora agronomii Konrada Meyera i przekazany jako memoriał Reichsführerowi SS Heinrichowi Himmlerowi. Przewidywał on, że w ciągu kolejnych 25 lat na zaanektowanych ziemiach Polski oraz w podbitej zachodniej części Związku Radzieckiego osiedlonych zostanie pięć milionów Niemców. Miliony słowiańskich i żydowskich mieszkańców tych regionów miały natomiast zostać zniewolone, wypędzone albo wymordowane. Niemiecka Wspólnota Badawcza hojnie finansowała prace nad tym planem, uważając go za jeden ze swych największych projektów. Generalny Plan Wschodni pokazuje tym samym, w jak dużym stopniu DFG i cała nauka niemiecka pozostawały na usługach nazistowskiego reżimu, a także jak bliskie związki łączyły naukę i wspieranie rozwoju badań naukowych z polityką.

Od 2000 r. rekonstrukcją historii Generalnego Planu Wschodniego zajmowała się grupa niezależnych historyków pod kierunkiem prof. Rüdigera vom Brucha (Uniwersytet im. Humboldta w Berlinie) i prof. Ulricha Herberta (uniwersytet we Fryburgu Bryzgowijskim). Została ona powołana przez DFG w celu zbadania, jak ta największa niemiecka organizacja wspierająca badania naukowe rozwijała się od lat dwudziestych do siedemdziesiątych XX w., w tym zwłaszcza w okresie Trzeciej Rzeszy. Na podstawie opracowań Isabel Heinemann (będącej obecnie profesorem uniwersytetu w Münster), Sabine Schleiermacher (będącej aktualnie docentem prywatnym w Charité w Berlinie), Willego Oberkrome (obecnie profesora uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim) oraz Patricka Wagnera (obecnie profesora uniwersytetu w Halle-Wittenberdze) powstała wystawa pt. „Nauka – planowanie – wypędzenia. Generalny Plan Wschodni narodowych socjalistów”, która od 2006 r. została zaprezentowana w ponad 20 niemieckich miastach, głównie na dużych uniwersytetach, ale też w miejscach pamięci na terenie byłych obozów koncentracyjnych Bergen-Belsen i Mittelbau-Dora. Z myślą o pokazaniu w Polsce przetłumaczono ją na język polski.

Z inicjatywą pokazania wystawy w Polsce wystąpił prezes Polskiej Akademii Nauk prof. Michał Kleiber. Dotychczas ekspozycja została zaprezentowana w Warszawie, gdzie można ją było zwiedzać od 17 kwietnia do 12 maja w siedzibie IPN, a także w Lublinie (31 maja – 30 czerwca 2012 r.) i we Wrocławiu (7 – 26 lipca 2012 r.). Na zakończenie odwiedzi jeszcze Gdańsk/Gdynię (2 września – 4 października 2012 r.).

Otwarcie wystawy odbędzie się we wtorek 31 lipca 2012 r. o godz. 15.00, a dokonają go wiceprezes DFG prof. Peter Funke, dr Rafał Reczek, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu oraz prof. Tomasz Jasiński Dyrektor Biblioteki Kórnickiej. Prof. Willi Oberkrome, profesor historii nowożytnej i najnowszej na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim i jeden z autorów wystawy, wygłosi wykład wprowadzający pt. „Niemieckie badania w zakresie rolnictwa a Generalny Plan Wschodni”.

Patronat nad wystawą DFG w Polsce objęli przewodniczący Bundestagu prof. Norbert Lammert oraz marszałek Sejmu RP Ewa Kopacz.