.jpg)
.jpg)
Początkowym celem inicjatorów Towarzystwa, była ochrona i rozwój “zagrożonej kultury narodowej i nauki w zaborze pruskim”, gdzie niemożliwe było utworzenie polskiej uczelni wyższej. Bardzo szybko z działalności głównie humanistycznej i artystycznej, przekształciło się w stowarzyszenie działające w różnych dziedzinach w ramach wydziałów, w których prowadzono prace naukowe.
Wśród pierwszych prezesów znaleźli się m.in. Tytus Działyński, August Cieszkowski, Karol Libelt, Stanisław Egbert Koźmian czy ksiądz arcybiskup Edward Likowski.
Podczas II wojny światowej, śmiercią tragiczną zginęło ponad stu członków Towarzystwa, zniszczono archiwum, zdewastowano gmach, a zbiory biblioteczne uległy częściowemu zniszczeniu. Czasy PRL-u, w których władze nie były przychylne działalności stowarzyszenia, utraciło ono część majątku. Dopiero po przemianach politycznych, wraz z dofinansowaniem i środkami pomocniczymi, udało się odbudować finansową stabilność PTPN.
Obecnie, podstawową działalnością PTPN są zebrania naukowe, podczas których jego członkowie oraz zaproszeni goście wygłaszają referaty, służące jako podstawy do ogólnej dyskusji, na podstawie których powstają publikacje. W ciągu roku, odbywa się około 50-70 takich spotkań. Oprócz tego, organizowane są także mniejsze konferencje, sesje i seminaria.
Od 27 czerwca 2014 roku, prezesem PTPN jest prof. UAM dr hab. Andrzej Gulczyński.