Jan Berdyszak. Horyzonty grafiki

Wystawa ta koncentrować się będzie wokół grafiki, która w grupie najwybitniejszych dzieł Berdyszaka zajmuje miejsce szczególne. Odwrotnie niż miało to miejsce często w historii sztuki, nie stanowi ona uwieńczenia twórczego procesu, a jest punktem wyjścia do rozważań nad wybranym problemem artystycznym.

Tytuł wystawy „Jan Berdyszak. Horyzonty grafiki” sugeruje, że w sztuce artysty mamy do czynienia z wielością horyzontów. Berdyszak przekracza horyzonty i tradycje grafiki, eksperymentując z materiałami (wykorzystując papiery różnych kolorów i faktur a także przeźroczyste folie) oraz zadając pytania o granice grafiki jako samodzielnej dziedziny artystycznej (dokonując wycięć w odbitkach graficznych czy tworząc tzw. grafiki warstwowe).

Wystawa pomyślana jest jako pokaz wybranych problemów artystycznych, które ujawniając się w grafice „przechodzą” do malarstwa, rzeźby, instalacji. Ekspozycja, obejmująca około 60 prac graficznych reprezentujących najważniejsze cykle, ma za zadanie ukazać ewolucję grafiki Berdyszaka, od tradycyjnego jej pojmowania w gipsorytach i drzeworytach z lat 60., poprzez eksperymenty z autochemigrafią, autoofsetem oraz oryginalnie rozumianą litografią z lat 70.-90., aż po nowatorskie grafiki warstwowe powstałe na przełomie XX i XXI wieku. Prace graficzne będą komentowane przez obrazy, rzeźby, instalacje. Grafika natomiast ukazująca się w różnych kontekstach, podkreśli dokonującą się w twórczości Berdyszaka redefinicję oraz poszerzenie granic tej dziedziny sztuki.

Jan Berdyszak – rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji, scenograf, teoretyk sztuki, pedagog. Urodzony 15 czerwca 1934 w Zaworach w Poznańskiem, mieszka w Poznaniu. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu w latach 1952-1958, równolegle podejmując samodzielne próby malarskie i graficzne. Już od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni. W cyklu Koła podwójne (1962-1964 i 1967-1969) dokonał przełamania konwencji malarskiego prostokąta – obrazy przyjmowały kształt dwóch kół, zestawionych pionowo jedno nad drugim, pokrytych poruszonymi, kontrastowymi formami, które tworzyły rodzaj przestrzeni wewnętrznej, iluzyjnej.

Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Od 1967 przestrzeń ingerująca w materię malowidła zyskała “uwolnienie” przez fakt podziału obrazu na oddzielne części, które eksponowane były w różnych zestawieniach (symetrycznie, antytetycznie, prostopadle do siebie w narożniku sali itp.). O ile dotąd eksperymentom malarsko-przestrzennym Berdyszaka towarzyszyła grafika (gipsoryty, drzeworyty, zwłaszcza cykl Kompozycje kół), to w tym momencie malarstwo spotkało się z rzeźbą. Z tego samego okresu pochodzą wieloczęściowe, rozkładane, przewidziane do dowolnego zestawiania formy z barwnej, emaliowanej blachy.

Od końca lat 60. powierzchnie malarskie Berdyszaka stały się płaskie, formy ostro zdefiniowane. Artysta podejmował próby transponowania na język wizualny pojęć otwartości, nieskończoności, potencjalności itp., zakorzenionych w myśli filozoficznej Wschodu. Jednocześnie w cyklu Obszary koncentrujące (1973-1980) proponował formy skłaniające widza do medytacji. Obiekty z szyb i pleksiglasu pn. Przezroczyste (1970-1978) znalazły kontynuację w instalacjach z lat 80. i 90. Od 1990 artysta tworzy cykl Passe-par-tout, realizowany w formie obiektów, instalacji, grafik i in. Są to obiekty powtarzające formę oprawy ryciny, lecz z pustym otworem eksponującym otoczenie.

Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne, wielkie ilości szkiców rysunkowych oraz tekstów pisanych i wypowiadanych z okazji różnych spotkań, prelekcji, prezentacji itp. Od 1965 wykłada on w macierzystej uczelni. Od 1990 przewodniczy Radzie Programowej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku i zasiada w zespole programowym Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie. Od początku równolegle z twórczością głównego nurtu uprawiał scenografię teatralną (współpracował m. in. z teatrem “Marcinek” w Poznaniu), jest autorem prac teoretycznych o związkach teatru i sztuk plastycznych.

Kuratorzy: Marta Smolińska, współpraca prof. Jan Berdyszak
Kuratorzy ze strony MNP: Paweł Ignaczak, Agnieszka Salamon-Radecka
Autor aranżacji: prof. Jan Berdyszak; współpraca Marta Smolińska
Koncepcja ogólna: Marta Smolińska

Wystawa odbywa się pod patronatem portalu codziennypoznan.pl