Ze względu na niehigieniczny tryb życia, m.in. spędzanie większości czasu w sztucznym oświetleniu i wielogodzinną pracę przy komputerze, współczesny człowiek jest jednak coraz bardziej narażony na wady i schorzenia wzroku. Zgodnie z badaniami firmy BCMM wadę wzroku ma ponad połowa mieszkańców Polski w wieku 18 lat i więcej.
Podstawowym elementem dbałości o narząd wzroku powinny być regularne wizyty u lekarza specjalisty oraz wykonywanie profilaktycznych badań przesiewowych. Do podstawowych narzędzi diagnostycznych należy oglądanie oka przez okulistę, badanie w lampie szczelinowej, sprawdzenie ostrości wzroku oraz badanie dna oka. Bezwzględnie powinny je wykonywać osoby chore na jaskrę, zwyrodnienie plamki żółtej, nadciśnienie tętnicze i cukrzycę. Tymczasem, jak pokazują badania przeprowadzone na potrzeby kampanii Wielkiego Badania Wzroku, co szósty Polak nigdy nie był u okulisty lub optometrysty.
Jedną z najczęstszych wad wzroku jest zez, czyli nierówne ustawienie gałek ocznych – oczy nie są skierowane w tę samą stronę i nie poruszają się symetrycznie. Jest to zarówno problem estetyczny, jak i zdrowotny, wiąże się bowiem z pogorszeniem ostrości wzroku i upośledzeniem widzenia przestrzennego. Choroba zeza najczęściej ma swój początek w dzieciństwie, może jednak dotyczyć także osób dorosłych.
Istnieje też znaczna grupa pacjentów z tzw. zezem nabytym. W przypadku dorosłych problem może być związany m.in. ze schorzeniami ogólnoustrojowymi, np. tarczycy, lub urazami, może też stanowić powikłanie po zabiegach przeprowadzonych w obrębie gałki ocznej. Zez nabyty często występuje u pacjentów z chorobami ośrodkowego układu nerwowego m.in. obrzękiem lub krwawieniem do mózgu czy stwardnieniem rozsianym, miastenią, nieuregulowanym nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą. Zez znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, wykluczając pacjentów z wielu dziedzin życia zawodowego.
U dorosłych cierpiących na zeza nabytego często występuje objaw podwójnego widzenia, znacznie upośledzający pracę narządu wzroku. Jeśli przynajmniej jedno oko zezuje, niemożliwe jest obuoczne równoległe widzenie, szwankuje widzenie dwuoczne, pojawia się groźba nieodwracalnego niedowidzenia na słabsze oko. Osoby z zezem mają problemy z widzeniem przestrzennym i wyczuciem odległości, co naraża je na liczne urazy i wyklucza z wielu zawodów m.in. pilota, kierowcy, strażaka, mechanika oraz zawodów artystycznych, wymagających dobrej prezencji. Zez upośledza ponadto życie społeczne.
W przypadku dzieci leczenie zeza często polega wyłącznie na odpowiedniej korekcji okularowej. Niektóre typy tej choroby poddają się leczeniu ortoptycznemu, polegającym na wykonywaniu specjalnych ćwiczeń wzroku. U dorosłych większość typów zeza leczy się natomiast operacyjnie, co ma związek z występowaniem problemu podwójnego widzenia. Ćwiczenia ortoptyczne nie przynoszą pozytywnych efektów i nie powinny być stosowane w przypadku zeza nabytego lub wynikającego z porażenia nerwów czaszkowych. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, a ostateczne jej efekty widoczne są po około dwóch miesiącach.
Kwalifikacji do zabiegu dokonuje lekarz okulista i ortoptysta. Badanie obejmuje m.in. ocenę wady wzroku przy pomocy komputera po wcześniejszym rozszerzeniu źrenic.