Rzadkie, ale chronione – żmije zygzakowate zaczynają okres godowy. Co wiedzieć o tym gatunku?

Wiosna w pełni, a wraz z nią rośnie zainteresowanie polską fauną, w tym rodzimymi gatunkami gadów. Choć w Polsce występuje tylko pięć gatunków węży, to największe emocje wzbudza żmija zygzakowata – jedyny jadowity przedstawiciel rodzimej herpetofauny. W obliczu coraz częstszych doniesień medialnych, warto przyjrzeć się bliżej temu gatunkowi i jego faktycznemu zagrożeniu dla ludzi.

 

Żmija zygzakowata (Vipera berus) jest małym wężem, z samicami osiągającymi do 60 cm długości, a samcami nieco mniej. Zmienna kolorystyka – od brązowej i szarej po rzadkie melanistyczne formy – oraz charakterystyczny wzór zygzaka ułatwiają identyfikację, choć czarne osobniki mogą sprawiać trudności. Wąż ten jest aktywny głównie w chłodniejsze dni, preferując zaciszne miejsca jak zarośla czy ruiny, gdzie może bezpiecznie się wygrzewać.

Mimo obaw, żmija zygzakowata rzadko stanowi zagrożenie dla człowieka. Ukąszenia, choć bolesne, najczęściej wynikają z nieostrożności lub prób złapania węża. Jad, choć potencjalnie niebezpieczny, jest używany przez żmije oszczędnie – często dochodzi do tzw. suchych ukąszeń bez jadu. Z tego powodu śmiertelność wśród ukąszonych jest niezwykle niska.

Kiedyś powszechnie występująca, żmija zygzakowata jest obecnie gatunkiem rzadkim w wielu regionach Polski, takich jak Wielkopolska. Ochrona tego gatunku jest kluczowa dla zachowania bioróżnorodności, zwłaszcza w ekosystemach, gdzie pełnią one istotną rolę w kontroli populacji gryzoni. Obszary takie jak Sudety czy Karpaty są ostatnimi bastionami, gdzie gatunek ten ma się dobrze, dzięki mniej zdegradowanym siedliskom.

Edukacja na temat gadów, szczególnie wśród dzieci, jest fundamentem do zbudowania współistnienia z tymi często niezrozumianymi zwierzętami. Nauka identyfikacji i odpowiedniego zachowania w przypadku spotkania z żmiją może znacznie zmniejszyć ryzyko nieprzyjemnych incydentów.

Podczas wiosennych wędrówek nie zapominajmy o podstawowych zasadach bezpieczeństwa: noś obuwie zakrywające kostki i unikaj ingerencji w potencjalne kryjówki gadów. W przypadku ukąszenia, niezbędne jest zachowanie spokoju i szybka konsultacja medyczna.

Majówka to doskonały czas na obcowanie z naturą i jej mieszkańcami, w tym z żmijami zygzakowatymi. Doceniając ich obecność, możemy cieszyć się pięknem polskich krajobrazów, mając świadomość, że prawdziwe niebezpieczeństwo jest znacznie mniejsze, niż mogłoby się wydawać.